بال ریشکداران مزارع غلات خوزستان، تنوع زیستی آنها در مزارع گندم و دینامیسم جمعیت گونه غالب

در نمونه برداری هایی که به منظور بررسی فون بال ریشکداران در مزارع غلات (گندم، جو، ذرت و برنج ) استان خوزستان از سال 1386 تا 1388 صورت گرفت در مجموع 21 گونه متعلق به 11 جنس و 3 خانواده جمع آوری گردید که از میان آنها گون? eremiothrips zurstrasseni*** bhatti برای فون حشرات دنیا، دو گونه eremiothrips similes** bhatti و trybom ّflorithrips traegardhi** برای فون حشرات ایران و سه گون? haplothrips eragrostidis* priesner ،thrips angusticeps* uzel و frankliniella tenuicornis* uzel برای فون حشرات استان خوزستان جدید می باشند. از میان گونه های جمع آوری شده گون? haplothrips ganglebaueri به عنوان گون? غالب روی هر 4 محصول در بیشتر مناطق استان شناسایی شد. تنوع زیستی و غنای گونه ای در سه مزرعه گندم واقع در ملاثانی، دزفول و امیدیه با استفاده از شاخص های شانون- وینر، سیمپسون و بریلوئین بررسی شد. نتایج آنالیز واریانس تفاوت شاخص های تنوع در مناطق مختلف با استفاده از نرم افزار sdr نشان داد که تنوع در سال اول نمونه برداری در ملاثانی بیشتر از دزفول و در دزفول بیشتر از امیدیه بود در حالی که در سال دوم تنوع در دزفول و ملاثانی مشابه و بالاتر از تنوع در امیدیه بود. تنوع بال ریشکداران در کل منطقه با استفاده از شاخص های تنوع شانون-وینر، سیمپسون و بریلوئین به ترتیب 083/0±017/2 ، 93/0±5/5 و 084/0±99/1 بوده که نشان می دهد تنوع این حشرات روی گندم در کل منطقه بالا بوده به طوری که تعداد زیادی گونه با هم روی این محصول فعالیت داشته و پدید? رقابت مانع از طغیان آنها می شود. به دلیل فرایند کاهش گونه ها در مناطق کشاورزی، بررسی غنای گونه ای به منظور حفظ تنوع زیستی از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل کارایی 5 روش تخمین غنای گونه ای شامل روش های چائو1و 2، جک نایف1و2 و بوت استرپ ارزیابی شد و بهترین روش تخمین غنای گونه ای به دست آمد. نتایج نشان داد که غنای گونه ای کل در منطقه 19 گونه بوده که به غنای گونه ای مشاهده شده در نمونه برداری ها خیلی نزدیک می باشد. منحنی های تجمعی گونه نیز نشان می دهند که با افزایش تعداد نمونه برداری تعداد گونه های به دست آمده به طور کاهنده ای افزایش یافته که این خود دلیلی بر کافی بودن تعداد نمونه برداری ها می باشد و روش جک نایف بهترین روش برای تخمین غنای گونه ای بال ریشکداران در مزارع گندم ارزیابی شد. همچنین بررسی ترکیب گونه ای در 3 مزرعه مورد بررسی با استفاده از ضریب مشابهت جاکارد نشان داد که شباهت گونه ای در ملاثانی و امیدیه که ارتفاع نسبتا یکسانی از سطح دریا دارند (به ترتیب 18 و 24 متر) 722/0 در سال اول و 75/0 در سال دوم بیشتر بوده در حالی که شباهت گونه ای این دو منطقه با مزرعه واقع در دزفول که 140 متر از سطح دریا ارتفاع دارد کمتر می باشد و این نشان می دهد که ترکیب گونه ای در امتداد شیب جغرافیایی تغییر یافته است. تغییرات جمعیت و پراکنش فضایی گون? h. ganglebaueri در مزرعه واقع در ملاثانی و دزفول مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ارتباط بین تغییرات جمعیت این گونه با دما و رطوبت نشان داد که هیچ گونه همبستگی مثبت و معنی داری بین نوسانات مرحله بالغ با دما و رطوبت وجود نداشت در حالی که بین نوسانات جمعیت لارو با دما ارتباط معنی داری وجود داشته به طوری که با افزایش دما جمعیت مرحل? لاروی نیز افزایش یافته است. اوج جمعیت لاروها در در هر دو سال در مزارع واقع در ملاثانی و دزفول در فروردین ماه بود. بررسی توزیع فضایی گون? h. ganglebaueri در مزارع گندم واقع در ملاثانی و دزفول به روش های قانون تیلور و شاخص آیوائو نشان داد که پراکنش لارو و مجموع مراحل به صورت تجمعی بوده و پراکنش سایر مراحل به صورت تصادفی می باشد. همچنین آنالیز واریانس ارتباط رگرسیونی بین جمعیت مراحل مختلف این گونه با جمعیت مجموع مراحل (لارو و بالغ) نشان داد که مرحله لاروی به عنوان بهترین نماینده از کل جمعیت در نمونه برداری بود و لذا تعداد بوته لازم برای نمونه برداری و شمارش جمعیت لارو در مزرعه در چهار سطح دقت 10% ، 15% ، 20% و 25% به ترتیب 61 ، 27 ، 16 و 10 بوته برآورد گردید.